भोग आणि ईश्वर ४०

भोग आणि ईश्वर  ४०

 

खूप वेळा मन हे एखादी गोष्ट करायला वा त्याकडे वळायला साशंक असतं, वा काही कारणाने मनात  संदेह  निर्माण होऊन आपण ते कार्य अर्धवट सोडतो किंवा पूर्ण मनापासून करत नाही. नाम हे त्यापैकीच एक आहे. ज्याची दृढता काही काळ टिकवली जाते, परंतु काही, व्यक्तिगत वा प्रासंगिक कारणाने, त्यात खंड पडण्याचा धोका होतो. तो धोका आपण बरेच वेळा जाणूनबुजून निर्माण केलेला नसतो. पण तरीही निर्माण होतोच. कारणं घडलेली असोत वा आपसून आलेली असोत, पण त्या कारणांनी मनाला उसंत मिळते, नामपासून ढळण्यासाठी.

याचं कारण कळत नकळत आपलेच दोष असतात. मुख्य कारण मनाला असा एक कोणताही पद्धतशीर उद्योग नको असतो. त्यामुळे ते कारणं शोधत असतं. त्यात आपली वृत्ती आळसाकडे झुकणारी असेल तर, देहाचा आळस आणि मनाचा चंचलपणा हे एकत्रित येऊन कार्य साधतात. नामात  खंड पडतो. नित्य  उपासना म्हणून करायचं ते आपण जमेल तसं करतो. कारणं बघतो वा शोधतो. बर तो छंद म्हणून सुरवातीला वा चाळा म्हणून जिभेला जडवून घेतला की, वेळी  अवेळी कधीही ते काम जिव्हा सुरू करते, आपल्याला ते कळतसुद्धा नाही, इतकं ते सहजी होऊन जातं.

नेटाने आणि सातत्याने ठराविक संख्येने घेण्यामागचं मुख्य प्रयोजन हेच आहे की, एका बारीक पण संततधारेने एखाद्या दगडालासुद्धा भेग पडून तद्नंतर त्याचे तुकडेसुद्धा होऊ शकतात, तर मग देहातून सवय लावून, मनाला सवयीचे होऊन, ते सुप्त मनात पोहोचले की, आत्म्यापर्यंत त्याची धग जायला लागणारा नेट आणि सातत्य, आपण थोडा त्रास घेऊन, सुरवातीला कमी प्रमाणात, पण निर्धारपूर्वक, करत गेलो, तर खचितच त्याचा योग्य परिणाम घडून येईल. 

यात बोलता बोलता एक शब्द आला सुप्तमन. त्याबद्दल थोडं विवेचन करूया. मनाचे जागृत, अर्धजागृत आणि सुप्तमन असे प्रकार वा कप्पे वा अवस्था आहेत. जागृतीमन म्हणजे सकृतदर्शनी आपल्या मनात येणारे विचार जे जाणवतात, ज्यावर आधारित सर्व कार्य घडतं, घडवलं जातं, बुद्धीला चालना मिळते, देह कार्य करतो इत्यादी सर्व जे आपण नोंदवू शकतो ते जागृत मन.

दुसरा प्रकार हा सुप्तमन. हा आपल्या दृष्टीने पूर्ण अज्ञात असलेला मनाचा कप्पा वा प्रकार किंवा अवस्था म्हणूया. ही अवस्था म्हणजे  अलौकिक जागा वा स्पेस असलेला प्रकार. आपण जे जे जागृत मनाने करतो, बघतो, जाणतो ते ते सर्व वा ती सर्व निरीक्षणं सुप्त मनात साठवली जातात. या दोन्हींच्या मध्ये खरा शक्तीयुक्त प्रकार म्हणजे अर्धजागृत मन. खरतर ही एक अशी अवस्था वा व्यवस्था आहे की जी, सुप्त मनातील काही गोष्टी जागृत मनाकडे पोहोचवून बुद्धीला जाणीव करून देते, प्रसंगी जागृत मनाकडून कार्य करवून घेते. थोडक्यात ही दोन्ही मनांना जोडून आपलं कार्य योग्यवेळी करवून घेते. 

बरेच वेळा खूप घाईघाईत आपण पाहिलेली, ऐकलेली किंवा सकृतदर्शनी नुसती कानावरून गेलेली एखादी गोष्ट, वाक्य, गाण्याची ओळ किंवा अन्य काही संदेश, जो आपण ओझरता वाचला असेल,  असं काहीही हे आपण निवांत असतो वा थोडे स्वस्थ वा सावध होतो, त्यावेळी, अचानक आठवून ते गाणं गुणगुणतो किंवा त्या संदेशाचा विचार करतो किंवा त्याप्रमाणे पूर्ण संदेश बघून कृती करतो. निदान आपल्याला ते आठवतं. हे कार्य अर्धजागृत मन करतं. 

मनाची शक्ती खरतर अपार आहे, ज्यातील फारच थोडी आपण वापरतो. मन, मनाची इच्छाशक्ती यांचा योग्य असा संगम साधला तर अशक्य कार्यसुद्धा घडून येतात. आपण पुराणात वा इतिहासात,  बरेच वेळा वाचतो की, कित्येक वर्षे तप करून, प्रत्यक्ष भगवंताला प्रसन्न करून घेण्याची किमया, कित्येक मानव व असुर यांनी केली आहे.  

या निग्रहात वा निर्धारात देहाला योग्य ती कार्यशक्ती मन वा मनातील प्रबळ इच्छेतील ऊर्जा पुरवते. ज्यावर देहाची शक्ती कार्य करते. आपण अशीही उदाहरणं पाहिलीत, जिथे आपल्यापेक्षा सामर्थ्यवान व्यक्ती, संघ वा सैन्य, यावर फक्त मनोनिग्रह, मनातील ऊर्जा, चेतना आणि दृढ विश्वास या जोरावर इतिहासात दुबळ्या वा कमी शक्तीवान वाटणाऱ्यांनी मात केली आहे, निदान अनपेक्षित झुंज दिली आहे.

यातील अजून काही विचार बघूया पुढील भागात. 

©® विचार व  लेखन : प्रसन्न आठवले

०९/०१/२०२१

९०४९३५३८०९ wap

९९६०७६२१७९