भोग आणि ईश्वर ४४०

भोग आणि ईश्वर  ४४०  (१डिसेंबर, २०२० पासून अखंड) 

कर्माच्या संदर्भात पुढे चिंतन करताना लक्षात येईल की, प्रत्येक कर्माचा मनावर परिणाम होतोच. कारण शेवटी प्रत्येक कर्म, आपलं अस्तित्व, लहरी स्वरूपात मांडून, त्याची नोंद सुप्त वा जागृत नोंदवून जातं. त्याला फल स्वरूप प्राप्त झाल्यानन्तर किंवा होण्याआधी, त्याचे तरंग मनात उमटवत, आपल्याला प्रतिसादाला किंवा प्रतिक्रियेला प्रवृत्त करतं. 

त्यामुळे प्रत्येक कर्म आपलं अस्तित्व नोंदवून फलाच्या प्रतीक्षेत तटस्थ आणि शांत बसतं. आता ते कर्म शांत आणि तटस्थ बसलं तरीही, त्याचे तरंग मनाला आकर्षित वा प्रतिकर्षित करत असतातच. म्हणजे एखादी घटना, चांगली -वाईट, आनंदाची-दुःखाची, रागाची-लोभाची घडली की, मन त्यातून बाहेर यायला खूप वेळ लागतो. विशेषतः ती घटना वा गोष्ट मनात किती खोलवर तरंग उठवून गेली आहे, त्यानुसार, हे ठरतं. 

म्हणजे जितका काळ त्याचे विचार मनात फिरत राहतात, तितका काळ, त्याचे तरंग मनातील शक्ती व ऊर्जा यांना कार्याला लावून, त्यांत क्षय वा वृद्धी करतात. आता एखादी घटना असेल तर ती आपल्याच एखाद्या कर्माचं फल असणार, हे नक्की. म्हणजे हे कर्माचं फलितस्वरूप असतं की,एखाद्या घटनेचे,प्रसंगाचे तरंग मनात उमटतात. पण ते तरंग तसेच कितीकाळ फिरत राहून, मनाची ऊर्जा व शक्ती यांचा वापर करून घेते, हे मनाच्या सबलतेवर वा दुर्बलतेवर अवलंबून आहे. 

याचं उदाहरण आपण पाहूया म्हणजे मुद्द्याचा अर्थ लक्षात येईल. एखाद्याने रागाच्या भरात आपल्याला काही लागेल असं किंवा अपशब्द बोलणं, हे पूर्वकर्माचं परिणाम स्वरूप आहे वा असतं, हे नक्कीच. पण त्याचा विचार कितीकाळ मनात घोळत राहून, आपल्याला त्रास देईल, हे आपल्या मनाच्या बळावर असलंबून आहे. म्हणजे जर कणखर मन असेल आणि आपण चुकलो असू, ज्यामुळे सदर व्यक्तीने बोल लावले, तर आपण मनात वा प्रत्यक्ष त्या व्यक्तीजवळ चूक कबूल करून, आपलं मन शांत करू. 

पण जर अहं बलशाली असेल, तर मात्र, आपण चुकीचं वागलं नसल्याचं, स्वतःच्या मनाला, समजावत राहू. ज्यामुळे ते तरंग आपल्या मनाला त्रास देत राहतील. आता हे आपलं कर्म नसताना जर फलस्वरूपात घडलेलं असेल, असा आपला समज असेल किंवा अज्ञान असेल,  तरीही आपण आपल्या मनाच्या बलानुसार, त्यावर प्रतिक्रिया देऊ वा नोंदवू. 

म्हणजे जर मन कणखर असेल आणि आपण आधी केलेल्या कर्माचं फल असेल हे जाणून त्याप्रमाणे किंवा तशी संगती लावता आली नाही तरीही, बलशाली मनाची व्यक्ती, अश्या घटनेची आपल्याच अज्ञात पूर्वकर्माशी संगती कल्पनेत जोडून, आपल्या मनातील तरंगांना शांत करेल. पण याविरुद्ध दुर्बल मनाची व्यक्ती, त्यावर अन्य कारणं शोधून, त्या फलस्वरूपातील घटनेच्या तरंगांना आपल्या मनात खोलवर फिरत ठेवण्याची चूक करेल. 

एक लक्षात ठेवा, अहं असलेली व्यक्ती ही सशक्त भासत असली तरी, ती खऱ्या अर्थाने कमजोर वा बलहीन मनाची व्यक्ती असते. याऊलट अहं नसलेली व्यक्ती ही मनाने सर्वात बलशाली व्यक्ती असते. त्यामुळे कर्माचे व कर्मफलाचे मनात उमटलेले व फिरत असलेले तरंग हे मनाच्या दुर्बलतेवर वा सबलतेवर अवलंबून असतं.  

आता ही सबलता वा दुर्बलता काय व कशी प्राप्त करायची वा वाढवायची, यावर उद्या चिंतन करूया  पण नामस्मरणा साठी उभा जन्म कार्य केलेले, माझे सद्गुरु श्रीब्रह्मचैतन्य गोंदवलेकर महाराज यांना, त्यांच्या जन्मोत्सवानिमित्त वंदन करून. 

भोग आणि ईश्वर भाग १  (लेख क्र १ ते ६७) व भाग २ (लेख क्र ६८ ते १३७), ही पुस्तकं उपलब्ध आहेत. आपण खाली दिलेल्या मोबाईल नंबरवर संपर्क साधून, , पुस्तक मागवू शकता.  

©® विचार व  लेखन : प्रसन्न आठवले

१३/०२/२०२२

९०४९३५३८०९ wap

९९६०७६२१७९

🕉️🕉️🕉️

श्रीकृष्ण प्रेरणा!!श्रीकृष्णार्पणमस्तू !!