गीत - ऊठ महागणपती ३

गीत - ऊठ महागणपती ३

तुझ्या कांतिसम रक्तपताका पूर्वदिशी फडकती
अरुण उगवला, प्रभात झाली, ऊठ महागणपती ll धृ ll

सूर्याआधी दर्शन घ्यावे तुझे मूषकध्वजा
सुभद सुमंगल सर्वाआधी तुझी पाद्यपूजा
छेडुनि वीणा जागविते तुज सरस्वती भगवती ll १ ll

आवडती तुज म्हणुनि आणिली रक्तवर्ण कमळे
पांचमण्याच्या किरणांसम ही हिरवी दुर्वादळे
उभ्या ठाकल्या चवदा विद्या घेउनिया आरती ll ३ ll

शुर्पकर्णका, ऊठ गजमुखा, उठी रे मोरेश्वरा
तिन्ही जगांचा तुच नियंता, विश्वासी आसरा
तुझ्या दर्शना अधीर देवा हर, ब्रम्हा,  श्रीपती ll ४ ll 

गीत - ग. दि. माडगूळकर, संगीत - स्नेहल भाटकर
स्वर - सुमन कल्याणपूर, चित्रपट :  अन्नपूर्णा , राग : भूप देसकार 

पूर्वदिशेचा स्वामी अर्थात दाही दिशांवर ज्याचं अनभिषिक्त राज्य आहे , असा रविराज अर्थात अरुण हा उगवला आहे प्रभात समय झाला आहे आणि अश्या वेळी हे महागणपती तुंही जागा हो. अष्टविनायकातील एक स्थान रांजणगाव आणि तिथला गणपती जो महागणपती म्हणून ओळखला जातो. त्यासाठी लिहिलेलं हे गीत आहे.  शब्दप्रभु स्वतः  गदिमा आणि ज्यांच्यासाठी लिहिलंय तो तर प्रत्यक्ष  विद्येचा सागर असताना गीत जर उत्तम नसत झालं तरच नवल।वाटलं असतं. 

सर्व कार्याचा तू प्रारंभ असल्यामुळे हे गणेशा अगदी सुर्याआधी तुझं दर्शन घेतलं पपाहिजे. तू स्वये शुभकारक आहेस मंगलकारक आहेस . शुभदायी म्हणजेच सर्व कार्य निर्वेधपणे सुरू होऊन  त्याचप्रकारे पार पडणे आणि तुझ्या नुसत्या स्मरणाने कार्य वा आयुष्य मंगलमय होऊन जातं. अश्या या शुभकारक व मंगलकारक गणेशाची सर्वांआधी पूजा केली जाते, हे तर सर्वश्रुतच आहे. अश्या आद्यकारकाला जाग करण्यासाठी प्रत्यक्ष देवी सरस्वती स्वये वीणा छेडून, विणेचा झंकार करत, जणू भूप राग विणेवर सादर  करत उभी आहे. तेंव्हा हे महागणपती तू आता जागा हो.

या गीतात गजानानाला देव स्वरूपपेक्षा बालस्वरूप कल्पून एखादी माता आपल्या पुत्राला जाग करत असल्याचा भास सुद्धा मध्ये मध्ये येतो. त्याला कारणसुद्धा तसच आहे. मुळातच भूपाळ्या सर्वात जास्त कृष्णासाठी लिहिल्या व गायल्या गेल्या आहेत. त्यातही यशोदा कान्हाला जाग करत आहे अश्या भूपाळ्या जास्त आहेत. गणपतीबद्दल म्हणाल तर महाराष्ट्रात ज्याला सर्वात भक्तीने आपल्या घरातील एक सदस्य म्हणूनच गणल जातं.  म्हणूनच त्याची स्तुतिगीत सुद्धा खूप आहेत मराठीत.

हे देवा गणेशा तुला आवडतात म्हणून रक्तवर्णी कमलपुष्प मी आणली आहेत. पाच अर्थात पाचू हा शब्द गदिमा वापरतात. पाचू हे गणेशाचं आवडत रत्न आहे. इथे एक कवी म्हणून वाटणारी शक्यता सांगतो. पाचू हा शब्द जशाच्या तसा वापरला तर तो मीटर मध्ये थोडासा खटकतो अस माझं व्यक्तिगत मत आहे. म्हणून पांच हा पाचूला समानार्थी शब्द गदिमा योजतात. दुसरं एक कारण अस की, तीन, सात, एकवीस  एकशेआठ हे शब्द हिंदू भाविकांना सर्वश्रुत व ज्ञात असल्यामुळे पांच या शब्दामुळे कोणताही गैरसमज वा प्रवाद होणार  नाही , कारण पाच हा शब्द कोणत्याही प्रकारे देवाशी विशेषतः गणेशाबाबत दुर्वासंदर्भात निगडित नसल्याने पांच हा दुर्वाच्या रंगाशी संबंधित पाचू या अर्थी वापरला आहे हे रसिकांना समजेल याची देखील गदिमांना खात्री होती. 

क्रमशः 

© संकल्पना व लेखन : प्रसन्न आठवले 
३१/१०/२०१८