भोग आणि ईश्वर ५७८

भोग आणि ईश्वर  ५७८ (१डिसेंबर, २०२० पासून अखंड) 

काल आपण म्हंटल्याप्रमाणे, आपण मनाचा तो गुणधर्म पाहू, ज्याचा आपण सदुपयोग करून, अहित टाळून, हित साधू शकतो. मनाचा गुणधर्म म्हणजे मनाला सतत काही ना काही गुंतवणूक लागते. मन एका क्षणातून दुसऱ्या क्षणात जाताना, त्या मनाला कुठेतरी गुंतवाल तर, आधीच्या क्ष्णातील गोष्ट, भाव विचार बदलतात. ते नवीन ट्रॅकवर जातात. म्हणजेच मनाला सतत कार्यरत ठेवणं. जेणेकरून, त्याला आसक्तीतून बाहेर काढता येईल. पण यातसुध्दा अडचण अशी आहे की, सतत काय करणार आणि कसं मनाला कार्यरत ठेवणार. 

म्हणजे मन सतत कार्य करत राहील आणि त्याला विचारमग्न ठेवण्यासाठी, तशाच प्रकारचं कार्य असणं आवश्यक आहे. पण अजून एक अडचण यामधे अशी आहे की, मन हे देहाच्या इतर इंद्रियांप्रमाणे मज्जा संस्थाच्या आधीन असणारं इंद्रिय नाही. तर ते स्वयंप्रेरीत आणि स्वयंनियंत्रित इंद्रिय आहे आणि अश्या इंद्रियाला, दमन करून, नियंत्रित करता येत नाही. 

त्या मनाला मुळात नियंत्रित करता येत नाही. तर त्या मनाला एकाग्र करता येतं. याचसाठी गुंतवणूक हा उत्तम पर्याय आहे. म्हणजे विचार करा की,  एखाद्या व्यसनात गुंतलेला माणूस, जगाची पर्वा न करता, आपल्या व्यसनात स्वतःला गुंतवून घेऊ शकतो. यात एक गोष्ट सर्वश्रुत आहे की, असं व्यसन हे मनाला शरीराला दोघांनाही असतं. त्यामुळे त्या दोघांनाही कार्यरत केल्यावर, मन स्वतःला, त्या ठिकाणाहून काढून, आपलं अस्तित्व दुसरीकडे वळवेल. 

अश्या मनाच्या वळण्याने, मनाला मूळ व्यसनातून बाहेर पडून, सुटकेचा मार्ग मिळेल. पण यातून जो महत्वाचा संदेश मिळतो, तो म्हणजे, मनाला एकाग्र करण्यासाठी, त्याला दुसऱ्या गुंतवणुकीची गरज असते. म्हणजे चित्त एका स्थानावरून, विचारावरून, बाजूला काढून, ते दुसऱ्या विचारावर एकाग्र करावं. म्हणजेच थोडक्यात त्याचं channelisation करणं. 

अर्थात अश्या channelisation साठी नवीन पद्धत ही तितकीच सकारात्मक असणं अत्यंत महत्वाचं आहे. याचसाठी श्रीकृष्णांनी स्मरण शरण या दोन्हींचा उपयोग करण्याचा सल्ला अर्जुनाला दिला आहे. यामुळे मनाची एकाग्रता टिकून, राहते आणि ती सकारात्मक होऊन, चांगल्या प्रकारे वृद्धिंगत होते. मनाची अश्याप्रकरे गुंतवणूक केल्याचे अनेक फायदे आहेत. 

त्यांचा विचार आपण उद्याच्या भागात करूया. पण नाम मात्र घेताच राहूया. 

भोग आणि ईश्वर भाग १  (लेख क्र १ ते ६७) व भाग २ (लेख क्र ६८ ते १३७), ही पुस्तकं उपलब्ध आहेत. आपण खाली दिलेल्या मोबाईल नंबरवर संपर्क साधून, , पुस्तक मागवू शकता.  

©® विचार व  लेखन : प्रसन्न आठवले

०१/०७/२०२२

९०४९३५३८०९ wap

९९६०७६२१७९

🕉️🕉️🕉️

श्रीकृष्ण प्रेरणा!!श्रीकृष्णार्पणमस्तू !!