यज्ञ मुळात यज्ञ हा शब्द यज या धातूपासून उत्पन्न झाला. यज म्हणजे पुजणे किंवा संयुक्त होणे किंवा संगतीत येणे, संग जडणे,जोडणे इत्यादी. ज्ञ या शब्दात जाणणे, ज्ञात होणे, जाणीव होणे, उमजणे इत्यादी अर्थ अभिप्रेत होतात. म्हणजेच जाणीवेच्या उत्पत्तीतून, एखाद्या विचाराने संकल्प करून, समिधारुपात इच्छा, आकांक्षा, कर्म, ज्ञान, भक्ती इत्यादी, एकाद्या देवतेच्या चरणी वाहिल्या की तो यज्ञ स्वरूप होतो. आता यावरून एक गोष्ट स्पष्ट होते की, एखादी गोष्ट, विचार, कर्म, कृती, उच्चार, आचार आपण जाणीवेतून वा ज्ञात असताना करतो ते ते सर्व यज्ञ आहेत. म्हणजे आपण करत असलेले प्रत्येक कर्म हे, यज्ञाच्या व्याख्येत बसते. म्हणजे आपण बुद्धी, काया, वाचा, मन आणि सर्व कर्मेंद्रिय यांनी केलेली एक न एक कृती ही यज्ञरूप आहे. पण यज्ञात मुख्य गोष्ट असते ती म्हणजे यज्ञ देवता. इथे आपली कामना, वासना हीच त्या यज्ञातील देवता आहे वा असते. त्या देवतेला समिधा रुपात संकल्प, इच्छा, वासना आणि त्यामागील उद्देश आणि भौतिक स्वरूपा तील पदार्थ वाहून, तिची मनाने प्रार्थना केली जाते. या भोग स्वरूप वाहिलेल्या वस्तूंच्या माध्यमातून, यज्ञ देवतेल...